For shame!

Beste De Morgen,

Al die "Persoon X gooit de handdoek" titels irriteerden me matig. De eigenlijke uitdrukking is 'de handdoek in de ring gooien', afkomstig uit de bokswereld, waarbij de trainer een match kan forfaiteren door een handdoek in de ring te gooien. Gewoon zeggen dat iemand een handdoek gooit, betekent niets anders dan dat er letterlijk met een handdoek gegooid wordt en is meestal geen nieuws. Ongetwijfeld worden deze titels ingedekt met een 'je snap toch wat er staat', maar dat argument is amper geldig in gesproken conversaties en in het geheel niet in wat we nog steeds 'een kwaliteitskrant' noemen.

Maar de titel "Pizzakoning Herman Cain gooit de handschoen in presidentsrace" betekent het omgekeerde van wat er bedoeld wordt. 'De handschoen werpen' betekent een uitdaging geven, 'de handschoen opnemen' betekent een uitdaging aangaan. Maar Cain gooit de handdoek in de ring. Geeft de handschoen terug, misschien, als het echt iets met handschoenen moet zijn?

Om kort te gaan, als jullie me toch nog als freelance eindredacteur willen aannemen, ik ben nog steeds beschikbaar. Want het wordt zo stilaan toch wel gênant...

Vriendelijke groet,

Folker

A Rose by Any Other Name

Het artikel over het populismeonderzoek van Elchardus enSpruyt (DM 29/10) bevat vreemde uitgangspunten. Waar er staat “Zij definiëren populisme als een kloof tussen goede, verstandige 'gewone mensen' enerzijds en [een] wereldvreemde en al dan niet corrupte 'elite' anderzijds.” denk ik dat ze het waarnemen van een vermeende kloof bedoelen. Anders zou populisme iets zijn als de loonkloof, namelijk een statistisch feit.

Maar zelfs dan is deze definitie nodeloos beperkt. Door de verplichte tegenstelling tussen het volk en de elite, vallen populistische leiders die zelf deel uitmaken van de elite, zoals Chavez of Poetin, onmiddellijk uit de boot. De schuld bij de elite leggen is slechts één mogelijkheid tot het creëren van een zondebok. En hoewel elke populist een zondebokgroep nodig heeft, kan dit evengoed op basis van ethniciteit, sociale klasse of taal.

Een tweede vreemd uitgangspunt, naast de beperkende definitie, is de bewering dat het populisme enkel een succesvolle strategie kan zijn als er hiervoor een voedingsbodem bestaat. Dit is echter niet zo voor de hand liggend en lijkt eerder wishful thinking dan wetenschap.  Een populist kan immers evengoed falen door de eigen onkunde als door het gebrek aan voedingsbodem. Omgekeerd kan een populist die slaagt evengoed zelf de voedingsbodem gecreëerd hebben.

Een duidelijk, maar altijd precair voorbeeld van het populisme is het nationaal-socialisme. Als we de lijn van dit populismeonderzoek doortrekken, volgt daaruit dat de genocides onder leiding van de NSDAP de natuurlijke uitloper waren van een algemeen heersend gevoel onder het Duitse volk waar Hitler en de zijnen op inspeelden. Dit is op zich zeker aannemelijk. Maar dit gevoel was waarschijnlijk geen irrationele haat voor iedereen die op een of andere manier “anders” (tussen vette aanhalingstekens) was. Het heersende sentiment dat toen misbruikt werd, was er eerder één van wanhoop en armoede vanwege de torenhoge staatschuld en slabakkende economie die het land in hun greep hielden in de nasleep van de Eerste Wereldoorlog. En dáárvoor boden de nazi’s een gigantische zondebok die, eens geslacht, alle problemen zou oplossen.

De grootste misvatting lijkt me dan ook dat de onderzoekers uitgaan van het bestaan van een populatie die niet als voedingsbodem voor het populisme kan dienen. Het is in tijden van economische crisis altijd aantrekkelijk om één groep te beladen met alle zonden van Israël en deze vervolgens uit de samenleving te verwijderen, met geweld of desnoods met een staatshervorming. Maar ‘het volk’ laat maar zelden een slogan die haar aanspreekt links liggen. Of we nu met z’n allen Barabas vrijlaten, uit volle borst “Geen gezeik, iedereen rijk!” scanderen, dan wel alle problemen van de samenleving vatten onder de noemer “verstrikking”, ik denk dat het pas nieuws kan genoemd worden als er een grote groep mensen wordt gevonden die niét vatbaar is voor populisme.


Folker Debusscher
gepeupel
Antwerpen

God, shmod

In reactie op Rik Torfs (DM23/08)

Die god van u, monseigneur Torfs, is in het beste geval een leugenaar en in het slechtste geval een apathische lul. Een almachtig wezen dat daadwerkelijk het universum zou hebben geschapen, is waarschijnlijk in het geheel onkenbaar, op elk vlak. Maar ik vraag me af waarom u en de uwen hem/haar/het dan behandelen als een Ancien Régime koning(in?) die boven elke kritiek verheven is en teert op nepotisme en vlijerij.

De medewerker van Het Nieuwsblad is niet ontslagen uit een antitheïstische gag reflex, maar omdat het de beste manier was om aan schadebeperking te doen. Hij was niet de eerste en zal ook niet de laatste zijn die een calamiteit als een straf ziet. En dat, monseigneur Torfs, dat mensen die lijden en sterven dit doen omdat ze een reeks arbitraire en archaïsche regels niet volgen, is niet alleen onzin (ik wil geen mopje maken over hoe gelovigen even makkelijk sterven als de ketters), maar onwaarschijnlijk grof, kwetsend en neerbuigend. Daarom is de man ontslagen.

Daarnaast is het een al te makkelijke verdediging om te zeggen dat wie zich snel ergert aan arrogante gelovigen met bekeringsdrang eigenlijk op zoek is naar een god. Net zoals veruit de meeste homofoben niet stiekem homoseksueel zijn, zo is waarschijnlijk lang niet elke antitheïst stiekem gelovig. Er zullen waarschijnlijk zelfs meer homofobe homoseksuelen bestaan dan antitheïstische theïsten, al was het maar omdat religie nog steeds veel makkelijker wordt geaccepteerd door niet-theïsten, dan zowat alle mogelijke vormen van afwijkend gedrag door religieuzen.

Religie is, laten we wel wezen, achterhaald. Het was een manier om de realiteit – dat onmogelijk complex geheel – te interpreteren voor we betere instrumenten ontwikkelden. Religie verhoudt zich tot de hedendaagse maatschappijorganisatie, ethiek en wetenschap, zoals de alchemie zich tot de chemie verhoudt, zoals de abacus zich verhoudt tot de Samsung Galaxy Tab en zoals bloedzuigers zich tot de moderne geneeskunde verhouden.

Men is bang van god om dezelfde reden als kinderen in het donker bang zijn van monsters. Gelukkig steken steeds meer mensen het licht aan. Maar als u wil, mag u in uw duisternis blijven zitten.

Vriendelijke groet,

Folker

Gedeelde smart is halve smart

Is gelijkheid misschien de oplossing voor één of twee samenlevingsproblemen?
In reactie op Marc De Vos (DM 13/04).

Het is me, na drie lezingen, nog steeds niet duidelijk waarom professor De Vos zijn bijdrage (DM 13/04) precies geschreven heeft. Wat als het inderdaad is zoals De Vos zegt, dat samenlevingen met meer maatschappelijk vertrouwen ‘gewoon’ meer aan inkomensverdeling doen? Zolang we geen manier hebben om dit maatschappelijk vertrouwen op te krikken, lijkt het toch geen slecht idee om op z’n minst eens te kijken wat er gebeurt als we de inkomensongelijkheid ‘gewoon’ iets minder extreem maken.

Of zijn we zelfs daar niet Scandinavisch genoeg voor? Want laten we wel wezen, wij zijn geen Scandinaven. Maar we zijn ook geen Fransen, Britten of Amerikanen, en toch hebben we een parlementaire democratie, een grondwet en een lichte neiging tot vetzucht. Cultuur is geen persoons- of locatiegebonden iets en werd al geëxporteerd en geïmporteerd nog voor er een monetair systeem bestond.

Maar dit monetair systeem blijkt uiteindelijk de grootste struikelblok. Want meer inkomensgelijkheid zou de opkomende economieën afremmen; een schande, nadat we ons er al jarenlang zo hard voor hebben ingezet... Meer inkomensgelijkheid zou zelfs niet mogelijk zijn in een kenniseconomie en zou in feite niets meer of minder betekenen dan de ondergang van ons systeem. Enorme overheidsschulden, geen sociale zekerheid en vergeet al helemaal enige vorm van innovatie en investering.

Daar komt het op neer, volgens professor De Vos: ongelijkheid is inherent aan het systeem en veel meer dan wat formele steunbetuiging aan menselijke gelijkheid kunnen we niet geven, omdat het systeem altijd de hoogste prioriteit heeft. Geen ongelijkheid, geen systeem; geen systeem, blinde paniek.

“Ongelijkheid heeft nadelen,” eindigt professor De Vos, “maar meer gelijkheid is ook niet gratis.” Uiteraard, maar waar ongelijkheid voornamelijk in natura betaald wordt door de onderlaag, worden de kosten van gelijkheid door de hele maatschappij gedragen.

Kunnen we daar niet op z’n minst naar proberen te streven?

Folker

Omdat een mens iets moet doen met irritatie

In reactie op Fons Vanden Berghe (in Humo 3674):

Zeggen dat alle dokters die zich niet laten inenten automatisch tegen vaccins zijn, is zeer kort door de bocht, aangezien een groot deel van de beroepsbevolking uit gezonde volwassenen bestaat die niet in een risicogroep zitten; meer zelfs, als een vaccin maar beperkt beschikbaar is, kan een gezonde volwassene ethisch gezien moeilijk anders dan weigeren.

Maar laten we vooral stoppen met de term 'alternatieve geneeskunde' te gebruiken, want dat doet uitschijnen dat het een wetenschap is. In tegenstelling tot vaccins, worden 'alternatieve geneeswijzen' (of het nu gaat om stenen met magische, sorry, energetische eigenschappen, of giftige stoffen die zodanig verdund zijn dat er enkel water overblijft) op geen enkele manier getest waaruit zou kunnen blijken of ze al dan niet werken. Behalve natuurlijk door de cynische non-believers die allemaal in de zak van de farma-industrie zitten en samen met de duivel grote wetenschapsorgieën houden bovenop hun bergen geld. Zij hebben al duidelijk aangetoond dat er in feite geen alternatief is voor geneeskunde.

Behalve blinde hoop, misschien, maar dat kan ik u minstens de helft goedkoper aanbieden.